หลายท่านที่ผ่านการจัดฟันมา มักได้ใส่รีเทนเนอร์หลังจัดฟัน ซึ่งหลายคนยังไม่ทราบถึงความสำคัญที่แท้จริงของการใส่รีเทนเนอร์ เชื่อว่าหลายคนเข้าใจผิดคิดว่ารีเทนเนอร์คือการจัดฟัน แต่จริง ๆ แล้ว รีเทนเนอร์เป็นเครื่องมือที่นำมาใช้เพื่อคงสภาพฟันไม่ให้เคลื่อนที่ไปจากตำแหน่งที่เป็นอยู่
ผู้จัดฟันอาจมีคำถามว่าเมื่อผ่านการจัดฟันมาหลายปีแล้ว และไม่มีปัญหาการสบฟัน ฟันเรียงตัวสวยงามแล้ว ทำไมยังต้องใส่อีก? จะต้องใส่รีเทนเนอร์ไปอีกนานเท่าไหร่? ถึงจะไม่ต้องใส่รีเทนเนอร์อีก เพื่อไขข้อสงสัยต่าง ๆ เหล่านี้ ไปหาคำตอบกัน
รู้จักกับรีเทนเนอร์ สำคัญอย่างไร?
รีเทนเนอร์ (Retainer) หรือเรียกว่าเครื่องมือคงสภาพฟัน คือ อุปกรณ์ทางทันตกรรมที่จะช่วยคงสภาพฟันที่จัดเสร็จแล้ว เพื่อไม่ให้กลับไปห่างหรือซ้อนกันเหมือนเดิมอีกครั้ง โดยจะช่วยให้ฟันที่จัดใหม่ยังคงเรียงตัวสวยตามระเบียบ ป้องกันฟันล้ม หรือฟันเคลื่อนตัวคืนกลับหลังการจัดฟันเสร็จแล้ว ซึ่งทันตแพทย์จัดฟันจะให้ใส่รีเทนเนอร์ต่อเนื่องจากหลังจัดฟันเสร็จไปอีกระยะหนึ่ง
รีเทนเนอร์มีกี่แบบ
รีเทนเนอร์ที่มีการใช้งานกันทางทันตกรรมโดยทั่วไป จะมีอยู่ 3 รูปแบบที่ได้รับความนิยมอย่างมาก ซึ่งจะมีทั้งแบบลวด, แบบใส และแบบติดแน่น แต่ละรูปแบบมีข้อดี-ข้อเสียดังนี้
รีเทนเนอร์แบบลวด
รีเทนเนอร์แบบลวด (Hawley Retainer) เป็นรีเทนเนอร์ที่ทำมาจากพลาสติกอะคริลิก ซึ่งจะมีขนาดพอดีกับเพดานปากหรือหลังฟันล่าง และจะมีลวดโลหะอยู่ด้านหน้าเพื่อทำการยึดฟันเอาไว้
ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบลวด คือ ปรับแต่งลวดได้หากฟันมีการขยับหรือเคลื่อนที่ แถมยังมีความทนทาน และใช้งานได้ยาวนาน แต่ข้อเสียของการใช้รีเทนเนอร์รูปแบบนี้ คือ อาจดูไม่สวยงามมากนัก เนื่องจากจะมองเห็นลวดโลหะชัดเจน
รีเทนเนอร์แบบใส
รีเทนเนอร์แบบใส (Clear Retainer) เป็นรีเทนเนอร์ที่ทำมาจากพลาสติกใส ซึ่งจะเป็นเครื่องมือที่แนบไปกับฟัน เช่นเดียวกับการจัดฟันใส
ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบใส คือ เป็นเครื่องมือทางทันตกรรมที่มีความสวยงาม สังเกตเห็นยาก แถมยังเป็นรีเทนเนอร์ที่สวมใส่ได้ง่าย แต่จะมีข้อเสีย คือ ความทนทานที่ไม่เท่ารีเทนเนอร์แบบลวด มีความเปราะยางมากกว่า และไม่สามารถปรับแต่งได้
รีเทนเนอร์แบบติดแน่น
รีเทนเนอร์แบบติดแน่น (Fixed Retainer) เป็นรูปแบบของรีเทนเนอร์ที่มีลักษณะเป็นลวดโลหะที่ติดแน่นอยู่ที่ด้านในของฟันหน้า ซึ่งถูกออกแบบมาเพื่อความสวยงามและไม่ให้รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน
ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบติดแน่น คือ เป็นเครื่องมือและวัสดุที่ทนต่อการดัดงอ ไม่ทำให้เกิดสนิม และสามารถคงสภาพฟันได้ดี ที่สำคัญ ไม่ต้องกังวลว่าจะลืมใส่ แต่ข้อเสีย คือ เป็นรูปแบบที่ทำความสะอาดยาก และอาจรู้สึกระคายเคืองลิ้นได้
ต้องใส่รีเทนเนอร์นานไหม
เมื่อจัดฟันเสร็จฟันเคลื่อนไปอยู่ในตำแหน่งใหม่ที่เหมาะสมแล้ว กระดูกและเหงือกจะปรับโครงสร้างใหม่เพื่อให้รองรับกับตำแหน่งฟันใหม่ ซึ่งการปรับโครงสร้างนั้นจะต้องใช้ระยะเวลาหนึ่งกว่าที่ฟันจะปรับตัวให้อยู่ในตำแหน่งใหม่ โดยในเดือนแรกหลังจากถอดเครื่องมือจัดฟันออกเป็นช่วงที่มีความเสี่ยงสูงที่ฟันจะเคลื่อนที่ได้
ดังนั้น ทันตแพทย์จึงจะแนะนำผู้จัดฟันทุกคนว่าให้ใส่รีเทนเนอร์ต่อเนื่องหลังจากจัดฟันเสร็จทันที และต้องใส่ตลอดทั้งวันในช่วงระยะเวลา 1 ปีแรกนับจากวันที่ถอดเครื่องมือจัดฟันออก หลังจาก 1 ปี จึงจะใส่เฉพาะตอนนอนต่ออย่างน้อยเป็นระยะเวลาอีก 1 ปี หรือใส่ตลอดไป เพื่อช่วยประคองฟันไม่ให้เคลื่อนจากตำแหน่งที่ถูกต้อง ซึ่งระยะเวลาที่ฟันจะคงที่ จะอยู่ประมาณ 1 ปี อย่างไรก็ตาม ระยะเวลาในการใส่รีเทนเนอร์นั้นจะขึ้นอยู่กับทันตแพทย์แนะนำ
การดูแลรักษารีเทนเนอร์
- ควรล้างทำความสะอาดรีเทนเนอร์อย่างสม่ำเสมอ นำมาเช็ดให้แห้ง และเก็บในกล่องเก็บรีเทนเนอร์หากไม่ได้ใช้งาน
- ไม่ควรล้างหรือแช่น้ำร้อน น้ำเย็น หรือ ในสารเคมี
- ไม่ควรห่อด้วยกระดาษทิชชู่ เพราะอาจทำให้สูญหายหรือรูปร่างของรีเทนเนอร์เปลี่ยนแปลงได้
- หากรีเทนเนอร์ได้รับความเสียหายจากสาเหตุต่าง ๆ ควรรีบติดต่อทันตแพทย์ เพื่อทำรีเทนเนอร์อันใหม่ เพราะหากปล่อยทิ้งไว้นานเกินไปจะมีผลทำให้ฟันกลับไปสู่สภาพเดิมได้
- สิ่งสำคัญที่ควรระวังในการใส่รีเทนเนอร์ คือ ไม่ควรดูดหรือใช้ลิ้นดุนรีเทนเนอร์พลิกเล่นไปมาในปาก เพราะจะทำให้ฟันเคลื่อนที่กลับไปไม่สวยได้
การใส่รีเทนเนอร์เป็นกระบวนการที่มีความสำคัญมากในการจัดฟัน เนื่องจากต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้จัดฟันในการใส่ ดังนั้น จึงเรียกได้ว่าการที่จะสามารถจัดฟันให้ได้ผลสำเร็จสมบูรณ์ตามต้องการ จะต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้จัดฟันร่วมด้วย
บทสรุป
การเลือกรีเทนเนอร์จะต้องปรึกษากับทันตแพทย์ก่อนทุกครั้ง เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพปัญหาฟัน และความต้องการของผู้จัดฟัน ไม่ว่าจะเป็น ความสวยงาม ความสามารถในการคงสภาพฟันหลังจัดฟัน รวมถึงความสะดวกในการใช้งาน โดยที่ผู้จัดฟันทุกคนจะต้องได้รับคำแนะนำจากทันตแพทย์และเจ้าหน้าที่ของคลินิกทันตกรรมเกี่ยวกับกระบวนการต่าง ๆ ของการจัดฟันอย่างครอบคลุม ทั้งการวางแผนการรักษา การจัดฟัน รวมถึงการดูแลหลังจัดฟันด้วยเช่นกัน
